Naar een duurzaam lerende en wendbare organisatie
Gepubliceerd 29 augustus 2024
Duurzaamheid en duurzame ontwikkeling kennen inmiddels in veel vakgebieden en vanuit verschillende perspectieven een eigen interpretatie. Het wordt volgens Holden et al. (2014) vaak gepresenteerd als “de weg naar alles wat goed en wenselijk is in de samenleving” (p.130). Daarmee dreigt duurzaamheid als buzzword het onderspit te delven. We worden er mee ‘doodgegooid’ en ‘we weten het nu wel’.
Toch is een goede doorleving en praktische toepassing van dit begrip cruciaal om als organisatie toekomstbestendig te zijn. In een duurzame organisatie staan people, process en product zodanig met elkaar in lijn dat er nauwelijks sprake is van verspilling van grondstoffen, materieel maar ook menselijke inzet (Lean Enterprise Institute, z.d.). Daarbij sluit de geleverde dienst of het product optimaal aan bij de huidige behoeften van de klant, zonder behoeften van toekomstige generaties te compromitteren (WCED, 1987).
Deze operationele excellentie kan gerealiseerd worden in een lerende organisatie. Een lerende organisatie is geen kant-en-klaar ontwerp of een model dat is te implementeren, maar een manier van kijken naar de organisatie.
Volgens Tjepkema (1993) staan bij een lerende organisatie: werkprocessen centraal, wordt in teams geleerd, bestaat een participerende beleidsvorming die steeds bijgesteld wordt, wordt relevante informatie verspreid door de hele organisatie, wordt er voortdurend ingespeeld op veranderende omstandigheden, staat een taak- en leercultuur centraal waarbij de klus moet geklaard maar tolerantie aanwezig is voor fouten en ruimte is voor experiment, dialoog en reflectie en het personeel wordt gekenmerkt door een bereidheid om hun vakbekwaamheid continu te verbeteren. Maar bovenal is het leren van de organisatie zelf verankerd in de strategische en operationele besluitvorming door systematische terugkoppelingsmechanismen.
De start van een lerende organisatie begint bij ontwikkeling van een breed gedragen visie, doel of missie. Simultaan dienen de leerprocessen ontworpen te worden waarmee mensen in de organisatie op productieve wijze belangrijke kwesties kunnen afhandelen.
Leestips:
- Bouwen aan een lerende organisatie via het opsporen van leerblokkades – S. Tjepkema
- De vijfde discipline – P.M. Senge